Terug naar overzicht
Vandaag is het 80 jaar geleden dat de Nazi’s het Institut für Sexualwissenschaft van dr. Magnus Hirschfeld plunderden en zijn boeken verbrand werden. Daarmee werd het levenswerk van een van de grondleggers van de moderne LHBT-beweging vernietigd. Daar wordt in Berlijn stil bij gestaan tijdens een herdenkingsbijeenkomst en herdacht met een speciale website.
De arts en seksuoloog Magnus Hirschfeld (1868-1935) geldt als een van de grondleggers van de moderne LHBT-emancipatiebeweging. Hij begon al in 1897 de strafbaarstelling van homoseksualiteit op grond van artikel 175 aan de kaak te stellen. Hirschfeld hanteerde daarbij het motto ‘per scientiam ad justitiam’ – door wetenschap naar rechtvaardigheid – omdat hij ervan overtuigd was dat juiste wetenschappelijke inzichten de negatieve publieke opinie over homoseksualiteit kunnen veranderen. Zijn Institut für Sexualwissenschaft en het door hem opgerichte Wissenschaftlich-humanitäres Komitee (WhK) hebben baanbrekend werk gedaan – vooral door het geven van voorlichting en het aandragen van wetenschappelijk inzicht dat homoseksualiteit een biologische oorsprong heeft. Vooruitstrevend was ook zijn wetenschappelijke visie op genderexpressie. In ons land inspireerde hij jhr. Jacob Schorer tot de oprichting in 1911 van het Nederlandsch Wetenschappelijk Humanitair Komitee (NWHK), de directe voorloper van het huidige COC.
De 6de mei 1933 geldt als een gedenkwaardige datum in de geschiedenis van de seksuologie – op die dag werd Hirschfeld’s Institut für Sexualwissenschaft in Berlin-Tiergarten door een knokploeg van zo’n 100 SA’ers geplunderd en werden de duizenden boeken uit zijn wereldberoemde en volstrekt unieke bibliotheek weggevoerd en een paar dagen later publiekelijk verbrand. Bovenop de brandstapel werd een borstbeeld van Hirschfeld geworpen. Daarmee werd het levenswerk van Hirschfeld verwoest. Zelf was hij daarbij niet aanwezig – na de machtsovername van de Nazi’s was Hirschfeld in ballingschap gegaan, want als jood, democraat en homoseksueel was het niet langer veilig voor hem om in Duitsland te blijven. Hirschfeld stierf in1935 in Nice. Kort daarna verscherpten de Nazi’s artikel 175 – het werd uiteindelijk pas in 1994 afgeschaft.
Ter herdenking van deze gebeurtenissen organiseerde de Bundesstiftung Magnus Hirschfeld op 5 mei in het Centrum Judaicum Berlin een bijeenkomst. Tijdens die bijeenkomst werd de website 80jahre.mh-stiftung.de gelanceerd, een online-dossier over de geschiedenis van het instituut.
[Bron: Bundesstiftung Magnus Hirschfeld]
Foto’s: US National Archive, US Holocaust Memorial Museum & Schwules Museum Berlin