Terug naar overzicht
Federal Supreme Court Chief Justice
William H. Rehnquist
is afgelopen zaterdagavond op tachtigjarige leeftijd omringd door zijn directe familieleden in zijn huis in Arlington (Virginia) overleden aan kanker.
Het was al sinds oktober vorig jaar bekend dat Rehnquist aan kanker leed, maar voor deze plichtsgetrouwe rechter was dat geen reden om af te treden. Leden van het Amerikaanse Federale Hooggerechtshof worden voor het leven benoemd en Rehnquist had daarom laten weten dat hij aan zou blijven als opperrechter zolang zijn conditie hem dat, ondanks chemokuur en andere behandelingen, mogelijk maakte.
Rehnquist was in 1972 door president Nixon tot lid van het Amerikaanse Hooggerechtshof benoemd en in 1982 door president Reagan bevordert tot voorzitter van dit rechtscollege.
Rehnquist stond bekend als conservatief – voorstander van de doodstraf en tegenstander van abortus. In 1986 stemde hij voor het handhaven van de sodomiewetgeving van de Amerikaanse staat Georgia. Maar in 2003 stemde hij, tot veler verrassing, mee met de meer progressieve rechters en zorgde daarmee voor een meerderheid voor de afschaffing van een soortgelijke wet in Texas – een doorbraak voor de Texaanse homobeweging in één van de meest conservatieve Amerikaanse staten.
Het Federal Supreme Court is het hoogste Amerikaanse rechtscollege. Het heeft ondermeer als taak om alle Amerikaanse wetgeving, zowel van de staten als van de federale overheid, te toetsen aan de Amerikaanse grondwet. Daarmee heeft dit rechtscollege een beslissende stem in tal van burgerrechtenkwesties en is de samenstelling van dit college van rechters ook van immens belang voor Amerikaanse homoseksuele mannen, lesbische vrouwen, transgenders en biseksuelen.
Onder leiding van Rehnquist verschoof de meerderheid van het Federal Supreme Court, door nieuwe benoemingen, geleidelijk in conservatieve richting. In controversiële zaken is de verhouding nu vaak 5 tegen 4 in het voordeel van de meer conservatieve rechters.
Door zijn dood en het al aangekondigde terugtreden van rechter Sandra Day O’Connor, die hoewel aanvankelijk conservatief steeds vaker een middenpositie innam, heeft president Bush nu de zeldzame gelegenheid om in korte tijd twee vacatures te vervullen in dit hoogste Amerikaanse rechtscollege. Daarmee kan Bush er voor zorgen dat voor komende generaties de balans in het Hooggerechtshof doorslaat in het voordeel van de conservatieven.
Kwesties als het recht op abortus en burgerrechten voor homoseksuele mannen en lesbische vrouwen lopen daarbij gevaar of zullen kansloos zijn om in het Amerikaanse Hooggerechtshof steun te vinden. Op de rol van het rechtscollege staan al kwesties als het ‘homohuwelijk’ en het ‘don’t ask, don’t tell’-beleid rond homoseksualiteit in het Amerikaanse leger.
De keuze van twee nieuwe rechters krijgt daarmee historische betekenis. De politieke en maatschappelijke strijd daarover is al begonnen met het bekend worden van het terugtreden van O’Connor en de keuze van Bush voor rechter John Roberts als haar vervanger, maar zal met de dood van Rehnquist alleen nog maar heviger worden.
De keuze van Bush voor Roberts heeft al geleid tot onrust in de Amerikaanse homobeweging. Door minitieus onderzoek naar de staat van dienst van rechter Roberts is bekend geworden dat hij als advocaat in de jaren ’80 pro deo juridische adviezen gegeven heeft die doorslaggevend gebleken zijn in een zaak waarmee burgerrechten van homoseksuelen veilig gesteld werden. Daar staat echter tegenover dat van deze Roberts verder enkel conservatieve uitspraken bekend zijn, ook als juridisch adviseur van de presidenten Reagan en Bush sr. Bepaalde roze commentaren in zijn profiel echter hoopvolle aanzetten die er toe kunnen leiden dat Roberts een zelfde soort ontwikkeling richting het midden zal doormaken die rechters zoals O’Connor, Kennedy en anderen voor hem afgelegd hebben.
De hoorzittingen in de Senaat voor de benoeming van Roberts staan gepland voor dinsdag 6 september a.s., maar zullen waarschijnlijk vanwege het overlijden van Rehnquist uitgesteld worden.
Bush kan als opvolger van Rehnquist als Chief Justice een lid van het huidige college van rechters benoemen, zoals de conservatieve rechters Clarence Thomas of Antonin Scalia die beide verklaarde tegenstanders van homorechten zijn, maar het wordt waarschijnlijker geacht dat hij een nieuwe rechter als voorzitter zal voordragen. De meest genoemde kandidaat daarvoor is Alberto Gonzalez, de huidige minister van Justitie.