De Europese Commissie is gestart met een zogeheten inbreukprocedure. In dat kader stuurde zij Nederland afgelopen donderdag een schriftelijke aanmaning ofwel een ‘met redenen omkleed advies’. De regering krijgt twee maanden de tijd om te reageren. Daarna zal de Europese Commissie de kwestie eventueel doorsluizen naar het Europese Hof van Justitie, de Europese rechter. Die kan zo nodig een boete opleggen.
Enkele feit
Volgens de Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB) uit 1994 mag het weigeren van een sollicitant niet vanwege ‘het enkele feit’ dat iemand homoseksueel is. Draagt de betrokken persoon die geaardheid ook openlijk uit, dan ligt het anders, zo kwam destijds als compromis uit de bus.
Strijdpunt is steeds of het samenleven met iemand van het eigen geslacht, ook als de werknemer verder de grondslagen van de instelling geheel onderschrijft en onderhoudt, een uitdrukking is van het ‘enkele feit’ of van ‘het openlijk uitdragen’ van iemands homoseksualiteit.
Voor christelijke homo’s en lesbo’s is het van groot belang dat hier duidelijkheid over komt, vooral ook omdat er steeds meer kerkgenootschappen zijn waar homoseksualiteit ‘bespreekbaar’ wordt. Maar als dat op de christelijke instellingen waar zij werken niet zo is, dan komen deze christelijke homo’s en lesbo’s in een onmogelijke positie te zitten. In hun kerk wordt hen gevraagd open aan het debat mee te doen en zich dus te uiten, terwijl zij op hun werk het gevaar lopen dan ontslag te krijgen omdat ze de grondslag van de instelling ontrouw zouden zijn.
Marchanderen
Het COC strijdt al tegen de ‘enkele feit’-constructie vanaf de tachtiger jaren toen die formulering in het wetsontwerp voor een AWGB opdook. In de gezamenlijke Beleidsvisie van de holebi-beweging, die vorig jaar aan het kabinet is aangeboden, wordt ook bepleit die af te schaffen. Afgelopen week tijdens de rondetafelbijeenkomst over het homo-emancipatiebeleid in de Tweede Kamer is dat ook opnieuw een punt van discussie geweest.
COC-voorzitter Frank van Dalen wees hier ook op in zijn Jaarrede tijdens de Nieuwjaarsreceptie van het COC.
‘We marchanderen in de Algemene Wet Gelijke Behandeling met EU-richtlijnen door met de ‘enkele feit’-constructie organisaties op godsdienstige grondslag toe te staan homoseksuelen te discrimineren. Dat vind niet alleen ik, maar is ook het oordeel van de _European Group of Experts on Combating Sexual Orientation Discrimination_, een door de Europese Commissie ingestelde denktank van juridische experts als het gaat om homo-mensenrechten. Maar dit kabinet trekt zich daar niets van aan en zal in de evaluatie van de AWGB de ‘enkele feit’-constructie gewoon laten staan. Die stellige indruk kreeg ik in elk geval tijdens het overleg hierover met minister Ter Horst vorig jaar’.
EU-richtlijn
Maar daar lijkt Brussel nu een stokje voor te gaan steken, door duidelijk te maken dat men moeite heeft met de uitzonderingen die Nederland hanteert. Bij het uitblijven van wijzigingen dreigt de Europese Commissie de zaak aanhangig te maken bij het in Luxemburg gevestigde Europese Hof van Justitie.
In 1997 gaven de EU-regeringsleiders de Unie opdracht discriminatie te bestrijden. Dat resulteerde in 2000 in de vaststelling van een EU-richtlijn over gelijke behandeling in arbeid en beroep. Die verbiedt bij het werven van personeel afwijzing op grond van godsdienst of overtuiging, leeftijd, handicap en seksuele gerichtheid. Inmiddels beschikken alle 27 EU-landen over eigen spelregels die voorzien in uitvoering van het beleid op dit terrein.
Eurocommissaris
Vladimir Spidla
van Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Gelijke Kansen constateerde deze week echter dat de bepalingen in diverse lidstaten niet volledig voldoen aan de in gemeenschappelijk verband uitgevaardigde voorschriften. ‘In sommige gevallen moet de wetgeving nog worden verbeterd om de beoogde rechten in de praktijk te kunnen toepassen’, meent de Tsjech.
Inbreukprocedure
Nederland heeft de richtlijn naar nationaal niveau vertaald door middel van aanpassingen in de AWGB. De Europese Commissie bericht dat zij het uiteindelijke resultaat voor zover het betreft de regeling voor kerken en religieuze organisaties, niet correct acht. Het ministerie van Sociale Zaken wil niets over de zaak zeggen.
Beleidsmedewerker
Willemien Ruygrok
van E-Quality, het kenniscentrum voor emancipatie, gezin en diversiteit, concludeert dat het geschil op niets anders betrekking kan hebben dan op wat wordt aangeduid als de ‘enkele feitconstructie’. ‘Brussel staat wel uitzonderingen toe, maar blijkbaar vindt ze deze te ver gaan’, aldus Willemien Ruygrok, die als beleidsmedewerker van het COC in de tachtiger jaren nauw betrokken was bij de lobby van het COC voor het totstandkomen van een AWGB.
Zie ook: