COC Nederland is blij met de ommezwaai van de Commissie Gelijke Behandeling (CGB). In 2002 oordeelde de commissie nog dat gewetensbezwaardheid van een ambtenaar van de burgelijke stand geen reden is om een sollicitant af te wijzen wanneer een praktische oplossing wordt gevonden. De CGB stelt nu dat een gemeente een terechte eis stelt wanneer van een sollicitant wordt verwacht dat hij of zij alle huwelijken sluit.
Glashelder
Volgens het COC is met de uitspraak glashelder dat trouwambtenaren bij een gemeente niet mogen discrimineren. De CGB wil dat het kabinet een maatregel van bestuur afkondigd waarin gemeenten de kans krijgen om trouwambtenaren te ontheffen van hun taak om huwelijken te sluiten.
COC-voorzitter Frank van Dalen sluit zich aan bij de oproep van het CGB aan het kabinet.
‘Een ambtenaar van de burgelijke stand met gewetensbezwaren hoeft dan geen huwelijken meer te voltrekken, maar kan bijvoorbeeld wel geboorteaktes blijven inschrijven. Discriminatie van paren van het gelijke geslacht wordt zo tegengegaan en de arbeidspositie van betrokken ambtenaren blijft in stand. En dat laatste is voor de ChristenUnie van belang. Wij verwachten nu dat gemeente die nu nog ruimte bieden aan ambtenaren die weigeren paren van gelijk geslacht te trouwen, het advies van de CGB in praktijk gaan brengen’, aldus Van Dalen.
Neutrale overheid
Daarnaast is het COC tevreden met de eis van de CGB stelt dat gemeenten niet langer blijk mogen geven van discriminatioire opvattingen van ambtenaren.
‘Het gaat dan niet alleen om gemeenten die laten weten ruimte te willen bieden aan trouwambtenaren die weigeren homoparen te trouwen, maar om alle ambtenaren die persoonlijke of religieuze overtuigingen kunnen hebben om bepaalde werkzaamheden wel of niet uit te voeren. In de pluriforme samenleving die Nederland is, is het ontzettend belangrijk dat de overheid neutraal is en ambtenaren de wet gewoon uitvoeren. Zonder onderscheid te maken. En daar dus ook niet over te communiceren. de CGB laat zien te staan voor een samenleving waar iedereen voor de wet gelijk wordt behandeld’, aldus COC-voorzitter Frank van Dalen.
Alle huwelijken of geen enkele
De gemeente Langendijk stelde vorig jaar oktober een vacature open voor twee buitengewone ambtenaren van de burgerlijke stand, met als eis dat zij bereid zijn alle huwelijken te sluiten. Eén van de kandidaten weigert huwelijken van paren van gelijk geslacht te sluiten en diende een verzoek om een oordeel daarover in bij de CGB. De commissie stelt de man nu echter in het ongelijk.
‘Een ambtenaar van de burgelijke stand moet alle huwelijken sluiten of geen enkele’, zegt Alex-Geert Castermans, voorzitter van de CGB in een toelichting op het oordeel. ‘De in de eerdere oordelen van de commissie gehonoreerde praktische oplossing is derhalve niet langer aan de orde’.
‘Dit is een principiële uitspraak’, zegt Castermans. ‘Het is niet denkbaar dat iemand in dienst van de overheid op dit soort punten discrimineert. Trouwambtenaren zouden ook niet meer op bijvoorbeeld de website van een gemeente moeten aangeven of ze al dan niet huwelijken sluiten tussen mensen van hetzelfde geslacht’.
Beroepsverbod
ChristenUnie-kamerlid Ed Anker heeft onmiddellijk schriftelijke vragen gesteld aan premier Balkenende en de ministers Ter Horst, Hirsch Ballin en Plasterk.
‘We zijn teleurgesteld over dit onnodig harde oordeel van de CGB’, zegt Anker. Met name de uitspraak dat weigerambtenaren zich schuldig maken aan ‘discriminatoire opvattingen’ bevalt Anker slecht.
‘Zij willen niet discrimineren tussen mensen, maar zij maken onderscheid tussen het ene huwelijk en het andere. De opvatting dat een huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht iets wezenlijk anders dan een huwelijk tussen man en vrouw is, wordt door de CGB voorgesteld als een strafbare gedachte. De commissie stelt zich daarmee op als denkpolitie, en in z’n werking komt het advies neer op een beroepsverbod’.
‘Deze uitspraak helpt ons niet verder in het zoeken van een zorgvuldige balans tussen groepen in de samenleving die hierover verschillende opvattingen hebben’.
Heldere lijn
Het CDA vindt het van belang dat huwelijken van paren van gelijk geslacht overal mogelijk blijven. Als er een gewetensbezwaarde is, kan een gemeente volgens het CDA gewoon een vervanger regelen. ‘Ik heb geen bezwaar tegen gewetensbezwaarden’, aldus CDA–Kamerlid Liesbeth Spies.
Coalitiepartij PvdA spreekt van ‘een hele heldere lijn’ van de commissie. De uitspraak komt overeen met een motie die de PvdA tijdens de vorige kabinetsperiode indiende.
PvdA–Kamerlid Anja Timmer wacht nu de reactie van het kabinet af. ‘Er is een tekst in het regeerakkoord, maar adviezen van de Commissie Gelijke Behandeling dienen wel gewogen te worden’.
Rechter en aanklager
Ook SGP-Kamerlid Kees van der Staaij vindt de uitspraak van de CGB ‘teleurstellend’ en in strijd met het coalitieakkoord.
‘Mijn eerste indruk is dat de commissie een nieuwe lijn uitzet. Het lijkt erop dat het COC steeds meer vat op de commissie krijgt. Dat maakt het advies wat mij betreft niet sterken. De commissie wil de verwarring terugdringen, maar volgens mij wordt de verwarring er alleen maar groter op’.
Volgens Van der Staaij krijgt de commissie trekken van een instituut dat zich als rechter en aanklager gedraagt. ‘Niet de commissie moet de richting in het debat over gewetensbezwaarde trouwmamtenaren aangeven, maar de regering. De lijnen die het kabinet uitzet zijn tegengesteld aan de koers die de commissie nu voorstaat’.
‘Als dit de lijn wordt, dan betekent dat een beroepsverbod voor ambtenaren met godsdienstig gemotiveerde bezwaren tegen het ‘homohuwelijk’. Dit is rechtstreeks in strijd met het coalitieakkoord van CDA, PvdA en CU’.
De SGP wil dat het kabinet zich duidelijk uitspreekt en ook maatregelen neemt om trouwambtenaren met gewetensbezwaren te beschermen. ‘De woorden van het coalitieakkoord moeten daden worden’.
Zie:
– CGB-oordeel 2008-40
– CGB – Trouwen? Geen bezwaar! – advies 2008/04
HANDIG: op deze webpagina kun je het advies ook als pdf-bestand downloaden.
Zie voor meer informatie ons dossier Homohuwelijk.