Terug naar overzicht
Lees hier het interview met Bob Angelo Penning winnares (2020) Anne Krul, een bijzonder mooi mens met een rijke geschiedenis aan baanbrekende inzet voor LHBTI-personen van kleur. Als rolmodel, activist, feminist, beeldend kunstenaar en schrijver komt ze op voor LHBTI-personen met een biculturele-, migratie- of vluchtelingenachtergrond. Ter ere van Lesbian Visibility Day sprak Cherine Mathot van COC Nederland met haar en vertelt zij over haar activisme back in the days, geeft ze een inkijk in het zichtbaar maken van lesbische liefde én heeft ze een mooie boodschap voor jonge activisten.
Wie is Anne?
Ik ben kunstenaar, anagrammist, Lesbian & Queer of ColorHeritage archivist. Zwarte pot, black gay woman, womanist, feminist. Ik was onder meer actief bij ILIS ((International Lesbian Information Service) en Strange Fruit. Ik ben geboren in 1958, heb Ghanees-Nederlandse wortels, ben geadopteerd in een Nederlands gezin en met zus Dorothé opgegroeid in het groene hart van de Randstad, tot ik op mijn 18e naar Utrecht ging om sociale pedagogie te studeren. Toen was ik al lang een rebelse tomboy die graag voor genderverwarring zorgde.
Kun je iets vertellen over hoe het voor je was om uit de kast te komen?
De allereerste keren waren onhandige pogingen om een schoolgenote te versieren. De connectie tussen mijn gevoelens en interesse voor vrouwen, werd door Eline, een medestudente gelegd, toen zij vertelde over lesbisch leven. Wat was dát een aha-moment: Ik was niet meer ánders, ik was lesbisch. Ik noemde mijzelf een pot. Ik ging mee naar het COC, nam deel aan voorlichtingswerk en een nieuw initiatief om conversietherapie en andere gedwongen hulp aan LHBTQI-jongeren zichtbaar te maken. En ik kende de onderdrukkende, heteronomatieve cultuur binnen Youth for Christ maar al te goed. Samen met andere LGBT-jongeren een stem vinden voor pijn en woede, was helend. Er ontstond een waaier aan activiteiten: een praatgroep voor onderlinge support, radio-interviews, leaflets ontwerpen, ervaringen en zorgen verzamelen, belangen formuleren, medestanders zoeken. En ook publieke acties en interventies zoals een grootschalig LHBTQI–jongeren coming out bezoek aan een christelijke jongerendag, onder leiding van de vader van Arie Boomsma. Zo begon mijn activisme rond homo/lesbische issues en tegelijkertijd vormde en voedde dit mijn identiteit. Het persoonlijke werd vanaf toen politiek.
Welke issues maakten dat je besloot je actief in te zetten voor de bi-culturele lesbische feministische gemeenschap?
Na een tijd raakte ik teleurgesteld en moe van een feministische en homo/lesbische strijd, waar de noodzaak van anti-racisme niet erkend werd. En waar de ervaringen en issues van biculturele LHBTQI-vrouwen genegeerd werden.Sinds de jaren ‘80 vond ik aansluiting, herkenning en inspiratie binnen de beweging van zwarte, migranten- en vluchtelingen -vrouwen. Hier namen ‘SUHOvrouwen’ en‘SISTER OUTSIDER’ het voortouw: zij creëerden als eersten bijeenkomsten voor ontmoeting, uitwisseling voor vrouwen van kleur die van vrouwen houden. Sister Outsider introduceerde Audre Lorde en haar werk in Nederland. Deze lesbisch feminstische denker en schrijfster is nog steeds een grote bron van inspiratie voor mij. Samen met andere biculturele vrouwen zette ik mij in voor onze lesbische zichtbaarheid, in de vorm van magazines, posters, workshops, lezingen en het overnemen van culturele podia. Oma´s, moeders, dochters, artiesten, healers, schrijvers, activisten en academici vonden elkaar in gelegenheidscoalities, met ruimte voor het waarderen en vieren van lesbische liefde, leven en expressie in alle mogelijke variëteiten.
Later bood Black Orchid en ZAMI de ruimte voor lesbische vrouwen van kleur, zoals diverse biculturele initiatieven van vandaag, waaronder de stichting Mil Colores. Wat betreft hetwoord ‘gemeenschap’ denk ik daar het volgende over: ik weet niet of er sprake is van zo een gemeenschap. Ik zie dat meer als verbonden netwerken. Ik zie steeds meer uitwisseling tussen COC, Queer of color initiatieven, netwerken online en in het echte leven of empowerment bijeenkomsten met biculturele LBTQI-vrouwen georganiseerd door ConnectingDifferences.
Had je een rolmodel of voorbeeld die je ondersteuning of inspiratie gaf in relatie tot je activisme?
Als a gay black woman growing up woonde, werkte en studeerde ik omringd door vriendenvriendinnen-netwerken, waar queerness en lesbische presence, in grote diversiteit werd (en nog steeds wordt) geleefd, beleefd, bezongen en op podia gezet. Hier ontmoette ik talloze bijzondere mensen, die mij ondersteuning of richting gaven, soms eenvoudig door mij af te remmen. Zij lieten inzien dat ontspanning, healing en zelfzorg belangrijk zijn voor activisten. Dankzij Astrid Roemer, een veelzijdig schrijfster die ook schrijfworkshopsgaf, ontdekte ik opnieuw de lust van creatief, vrij schrijven. Andere zwarte schrijfsters, queer kunstenaars en lesbianbicultural warriors hebben mij gevoed en geïnspireerd met hun muziek, poëzie, performances, korte verhalen, films, foto’s en beeldverhalen. Dat was voor mij echt wat je noemt food for the soul! In 1989, begon mijn vriendin en zus Jong Sook-Ahn een international support network for Asianlesbians, binnen ILIS (International Lesbian Information Service). Zij is een voorbeeld, een eerlijke spiegel, kunstenaar activist met hoofd, hart en ziel. Zij organiseerde een meerdaags multicultureel festival in Amsterdam in 1990, dat veel Aziatische en biculturele lesbians of colour, uit Nederland en Europa bij elkaar bracht. Sindsdien hebben Sook-Ahn en ik ons ook samen ingezet voor lesbische en queer of color netwerken, gezondheid, safe-spaces, safer sex, mental health, voor gezelschappen en soms politiek. Ook Andre Reeder en Marlon Reina, makers van Global Perspective, een radio-programma van Queers of color in de jaren ’90, waren mijn mentor, coach en sparringpartner.
Wat zou jij zelf als ‘mentor’ willen meegeven aan jonge activisten?
Aan deze vraag zou ik een heel essay kunnen wijden! Maar in het samenleven en werken met andere activisten, heb ik wel een paar lessen geleerd waarover ik kort iets kan toelichten. Het is in de eerste plaats belangrijk om je eigen kameraad te zijn en zelfliefde te hebben. Zorg goed voor jezelf, dat is echt heel belangrijk! En balanceer niet meer dan je lief is. Durf te staan voor wie je bent. Heb dus respect en bovenal geloof in jezelf. Ook is het belangrijk om te leren geduldig te zijn: adem in, adem uit. Daarnaast zou ik zeggen, haast je langzaam. In deze tijd wordt er heel veel gevraagd van iedereen, met de vele burn-outs tot gevolg. Doe dus wat je kan maar wél binnen je eigen mogelijkheden. En zoek ook fruitfull connecties: zorg als het gaat om zelfliefde dat je verbinding legt met personen waar jij je gesteund bij voelt in de zoektocht naar jezelf. Maar leg vooral ook verbinding met de personen waarmee je samen kan optrekken als het gaat om opkomen voor bepaalde issues of het organiseren van activiteiten. En tot slot zou ik heel graag willen zeggen: pak het leven vast, vier het en dans!
Kijkend naar de toekomst: wat zou je graag nog willen bereiken?
Op mijn verlanglijstje staat allereerst mijn eigen archieven onderdak geven bij IHLIA, ATRIA en Black Queer Archives.Daarnaast wil ik me heel graag inzetten voor het toegankelijk maken van presentaties, onderzoek of bezoek aan een rijke en diverse geschiedenis van biculturele LHBTQI-initiatieven. Tot slot zou ik willen zorgen voor een 10-jarig multicultureel LHBTQI digitaal radio archief van Global Perspective. Ik zou heel graag hieruit putten voor het maken van podcasts insamenwerking met LGBTQI-jongeren van kleur, DJ´s,storytellers en organizers. Kortom, ik wil nog heel veel doen!
Zijn er boeken of films die helpen, als jij afleiding, troost, ontspanning of inspiratie nodig hebt?
Als ik afleiding, troost, ontspanning of inspiratie nodig heb, en thuis moet blijven, lees ik of kijk een film. Lekker Old Skool. Hierbij een paar lees- en kijktips speciaal voor jullie die indruk op mij maken:
Droomhuid – Johanna Werners
Joanna Werners is een Nederlands schrijfster van Surinaamse afkomst. Ze schreef poëzie, en debuteerde in 1987 met de sterk autobiografische roman Droomhuid. Zij schetst hierin hoe een vrouw heen en weer geslingerd wordt tussen haar liefde voor een zwarte en voor een witte vrouw, met het zwart bewustzijn als inzet. Verhalende stukken worden afgewisseld met gedichten, brieven en dagboekfragmenten. Droomhuidwordt de eerste lesbisch-feministische roman in de Surinaamse letteren genoemd. Uitverkocht. Alleen nog als gesproken boek beschikbaar. Hierna volgden de romans Vriendinnenvrouwen (1994), Amba, vrouw van het Surinaamse erf (1996), Zuigend moeras (1990) en Schaamteloze warmte(2002), alle rond zwarte vrouwen en hun psychische en maatschappelijke emancipatie en de lesbische liefde.
Snapshots of a Girl – Beldan Sezen
Beldan Sezen is een comic artist en beeldverhalen verteller, dochter van Turkse migranten in Duitsland waar zij opgroeide, woont en werkt nu in Amsterdam en New York. In Snapshots of a Girl (2015) vertelt en tekent Beldan haar verhaal van coming out als een gay woman, via een reeks belangrijke momenten uit haar leven, zoals coming out naar haar vader, haar moeder en haar tante.
Girl, Woman, Other – Bernadine Evaristo
De roman Girl, Woman, Other geschreven door Brits-Nigeriaanse Bernadine Evaristo, volgt 12 personen gedurende verschillende levensfases. Centraal staat Amma, een 60-plus lesbische toneelschrijfster, die eindelijk doorbreekt. Haar laatste provocatie, The Last Amazon of Dahomey, gaat in premiere en een familie en vriendenkring willen getuigen zijn van de ´femquake´. Het meerstemmige verhaal brengt zwarte vrouwelijke en non-binaire personen van verschillende leeftijd, klasse en sexuele oriëntaties, tot leven. Voor deze roman ontving Evaristo de Booker Prize 2019, die zij deelde met Margaret Atwood.
Born in Flames – Director Lizzie Borden
Deze provacatieve, spannende en nog steeds relevante klassieker uit 1983, is een humorvolle science-fictionfilm over vrouwenverzet, geplaatst in de USA tien jaar na de Tweede Amerikaanse Revolutie. Wanneer Adelaide Norris, de zwarte radicale initiatiefneemster van een VrouwenLeger, wordt vermoord, een uiteenlopende (lesbische) vrouwen vormen, niet zonder slag of stoot, een coalitie om het System te laten exploderen. De 35 mm film werd in 2016 gerestaureerd en beleefd sinsdien een come-back.
Alles wird Gut – Everything will be fine. Director Angelina Maccarone, co-autor Fatima El-Tayeb
De Afro-Duitse Nabou doet er alles aan om haar ex-vriendin Katja terug te krijgen. Nabou wordt huishoudster bij Katja´s buurvrouw, Kim die een workaholic is en streeft naar partnerschap in een advertentiebureau. Een verfrissende romantische comedy, met ingredienten van een klassieke lesbische speelfilm, ´whimsical sexiness, mistaken identity, and general madness and mayhem.´ Deze urban tale kwam uit in 1998 in Duitsland. Angelina Maccarone heeft verschillende films op haar naam. Fatima El-Tayeb is a schrijfster, onderwijzer en onderzoekster.
Foto: José Tholen