Terug naar overzicht
Komende week behandelt de Kamer een wetsvoorstel over het wijzigen van de geslachtsvermelding in paspoort of geboorteakte. In de Volkskrant roepen COC, TNN en NNID op een einde te maken aan de hierbij benodigde deskundigenverklaring.
Stel je voor, je bent 18 jaar en gaat op wereldreis. Een paar weken voor vertrek vraag je op het gemeentehuis een paspoort aan. “Dan moet u wel eerst even naar de psycholoog”, zegt de dienstdoend ambtenaar. “Die bepaalt of er ‘man’ of ‘vrouw’ in uw paspoort komt te staan.” Je bent verbijsterd: je weet toch zeker zelf wel dat je een man bent?!
De meeste Nederlanders blijft deze situatie gelukkig bespaard. Dat geldt niet voor transgender en intersekse personen. Ook die weten heel goed wat hun genderidentiteit is, het is vaak hun oudste herinnering. Toch moeten ze naar de psycholoog voor een ‘deskundigenverklaring’. Alleen daarmee kunnen ze de gewenste geslachtsaanduiding krijgen in hun paspoort, geboorteakte en andere officiële papieren. Een vernederende en betuttelende procedure.
Wij willen dat de Tweede Kamer een einde maakt aan die procedure en dat trans- en intersekse mensen zelf hun geslachtsaanduiding kunnen kiezen.
Transgender en intersekse personen zijn namelijk prima in staat om te bepalen wie ze zijn. Er is geen reden om wilsbekwame mensen te laten beoordelen door artsen of psychologen omdat ze de letter ‘v’ in hun paspoort willen laten veranderen in een ‘m’ of andersom. De tijd dat men dacht dat trans personen aan een stoornis lijden, ligt achter ons.
Zo denken ook de Verenigde Naties, de Raad van Europa, het College voor de Rechten van de Mens en tal van andere instanties er over. En zo is het vastgelegd in de door Nederland onderschreven Yogyakarta Principles. Het is een mensenrecht: een eenvoudige procedure voor wijziging van de geslachtsvermelding, gebaseerd op zelfbeschikking en zónder deskundigenverklaring.
In België, Denemarken, IJsland, Ierland, Luxemburg, Malta, Noorwegen, Portugal en Zwitserland is het al zo geregeld. Daar vullen mensen een formulier in en een paar weken later wordt de officiële geslachtsvermelding gewijzigd. Dat werkt prima, zo blijkt uit een evaluatie die de Nederlandse regering liet uitvoeren. Uit die evaluatie, én uit recent onderzoek van NRC Handelsblad, blijkt verder dat de betrokken deskundigen zelf óók vinden dat hun verklaring kan worden afgeschaft.
Eenvoudig wijzigen van je geslachtsvermelding is belangrijk omdat je met een verkeerde letter op je papieren bijna dagelijks te maken krijgt met ‘bureaucratisch geweld’, zoals Human Rights Watch het noemt. In het ziekenhuis, als je een pakketje ophaalt en je ID moet tonen, op school of aan de grens: steeds is er die angst voor vernedering, discriminatie en uit de kast getrokken worden.
Schrap dan die hele geslachtsvermelding, zeiden Heleen Vellekoop en Liesbeth Woertman onlangs in deze krant. Prima en tot je dienst, maar zolang dat nog niet zo ver is, willen trans en intersekse personen wel graag een letter in hun documenten die klopt met wie ze zijn.
De Tweede Kamer behandelt komende week een wetsvoorstel om een einde te maken aan de deskundigenverklaring als vereiste voor het wijzigen van de geslachtsvermelding. Een regel die wat ons betreft ook gaat gelden voor trans en intersekse mensen onder de 16 jaar en voor mensen die hun registratie willen laten wijzigen in een X omdat ze zich niet identificeren als man of vrouw.
Onze oproep aan de Kamer is luid en duidelijk: stop de deskundigenverklaring, versterk de mensenrechten van transgender en intersekse mensen in Nederland en stem straks vóór die wet!
Brand Berghouwer (Transgender Netwerk Nederland), Astrid Oosenbrug (COC Nederland), Miriam van der Have (Nederlandse organisatie voor seksediversiteit NNID), Philip Tijsma (COC’s Werkgroep Politiek).
Bron: COC Nederland – Foto: COC, Damian was in 2014 één van de eerste personen die op het gemeentehuis zonder rechterlijke tussenkomst de geslachtsregistratie wijzigde.